Στις μέρες μας όλο και πιο συχνά χρησιμοποιούμε τον όρο «λογοθεραπεία»… Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως δεν έχουν ολοκληρωμένη άποψη για την ειδικότητα αυτή.
Τι είναι λοιπόν η λογοθεραπεία;
Είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές φωνής, ομιλίας, λόγου, μάσησης και κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες. Στοχεύει στην διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση των διαταραχών του λόγου, αποσκοπεί στην ανάπτυξη της εξωλεκτικής και λεκτικής επικοινωνίας, και στοχεύει στην ομαλή ένταξη του ατόμου στο σχολικό/ κοινωνικό πλαίσιο.
Ρόλος του λογοθεραπευτή
Ο λογοθεραπευτής επεκτείνεται στους εξής τομείς: στην αξιολόγηση, στην διάγνωση και στην αποκατάσταση της διαταραχής. Αρχικά θα πρέπει να εντοπίσει έγκαιρα την διαταραχή, στην συνέχεια να αποκτήσει μια πλήρη εικόνα του ασθενή λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του, θα πρέπει να ορίσει την διάρκεια της παρέμβασης και τέλος έχοντας σαν στόχο την θεραπεία θα πρέπει να φτάσει τον ασθενή στο μέγιστο επίπεδο λειτουργίας και επικοινωνίας (ανάλογα φυσικά με τις δυνατότητές του) ώστε να επιτύχει έναν ανεξάρτητο τρόπο ζωής για αυτόν.
Πώς επιλέγω τον κατάλληλο λογοθεραπευτή;
Το πιο βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να διαθέτει ένας λογοθεραπευτής είναι η θεραπευτική ευαισθησία δηλαδή ο λογοθεραπευτής θα πρέπει να σέβεται τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του ατόμου. Το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η κλινική παρατήρηση, η έρευνα και η ερμηνεία της λεκτικής και της μη λεκτικής συμπεριφοράς του ατόμου. Το τελευταίο χαρακτηριστικό είναι η γνώση. Ο λογοθεραπευτής θα πρέπει να έχει γνώση ψυχολογίας, νευρολογίας, γλωσσολογίας, παιδαγωγικής (γενική γνώση) αλλά και γνώση παθολογίας του λόγου, της φωνής, της ομιλίας, του ρυθμού, και της φυσιολογικής εξέλιξης του λόγου (ειδική γνώση).
Πως θα ξέρω ότι το παιδί μου χρήζει λογοθεραπείας;
Εάν ανησυχείτε για θέματα ανάπτυξης λόγου και ομιλίας θα πρέπει το παιδί σας να αξιολογηθεί από έναν λογοθεραπευτή. Για να διαπιστώσετε το τυχόν θέμα θα πρέπει να γνωρίζετε τα στάδια της φυσιολογικής ανάπτυξης ενός παιδιού.
Στάδια φυσιολογικής ανάπτυξης ενός παιδιού
Ηλικία 0-6 μηνών
1. Τρομάζει, μιμείται και αναγνωρίζεις τους ήχους. Εντοπίζει τον ήχο γυρνώντας στο κεφάλι του και συχνά βγάζει ευχάριστους ήχους.
2. Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες και χαμογελάει όταν του μιλάνε.
3. Χρησιμοποιεί τα φωνήματα /b/, /p/ και /m/ όταν ψελλίζει και «παίζει» με το ύψος και ένταση της φωνής του.
Ηλικία 7-12 μηνών
1. Καταλαβαίνει το ναι και το όχι, ακούει όταν του μιλάς.Μετατρέπει το μουρμούρισμα σε ακατάληπτο λόγο.
2. Ανταποκρίνεται στο όνομά του και αναγνωρίζει λέξεις που σχετίζονται με καθημερινές πράξεις ή συνηθισμένα αντικείμενα (π.χ. φαγητό, βόλτα, γάλα).
3. Ακούει και μιμείται περισσότερους ήχους και χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία ήχων όταν ψελλίζει.Παράγει 1-3 λέξεις (12 μηνών) και κατανοεί απλές εντολές.
Ηλικία 13-18 μηνών
1. Ο «τονισμός» της φωνής μοιάζει με του ενήλικα. Ηχολαλεί και έχει δικό του τρόπο ομιλίας.
2. Παραλείπει μερικά αρχικά σύμφωνα, σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα και η ομιλία είναι «απλοποιημένη».
3. Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο .Αναγνωρίζει 1 με 3 μέρη του σώματος.
4. Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 1 έως 20 ή περισσότερες λέξεις(κυρίως ουσιαστικά).
Ηλικία 19-24 μηνών
1. Χρησιμοποιεί λέξεις πιο συχνά από την ασυνάρτητη ομιλία. Είναι 25-50% κατανοητό στους ξένους.
2. Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικά, ρήματα και αντωνυμίες (φράσεις με 2 λέξεις).
3. Χρησιμοποιεί κατάλληλο χρωματισμό στη φωνή για τις ερωτήσεις. Απαντά στην ερώτηση “τι είναι αυτό;” και ονομάζει επακριβώς μερικά οικεία αντικείμενα
4. Διασκεδάζει ακούγοντας ιστορίες και γνωρίζει 5 μέρη του σώματος..
5. Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 με 100 ή και περισσότερες λέξεις και αντιληπτικό λεξιλόγιο 300 ή περισσότερων λέξεων.
Ηλικία 2-3 ετών
1. Ο λόγος του παιδιού είναι κατανοητός 50-75%. Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους, ακολουθεί απλές εντολές και απαντά στις απλές ερωτήσεις.
2. Εκφράζει την ανάγκη για τουαλέτα. Κάνει ερωτήσεις με 1 ή 2 λέξεις.
3. Δείχνει τις εικόνες σε βιβλίο ονομάζοντάς τις απολαμβάνει να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ρυθμούς και αναγνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος..
4. Χρησιμοποιεί φράσεις 3-4 λέξεων, με Υποκείμενο-Ρήμα-Αντικείμενο. Χρησιμοποιεί μερικές προθέσεις ,άρθρα, ρήματα στον ενεστώτα, ομαλό πληθυντικό και ανώμαλους τύπους στον αόριστο.
5. Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500 ως 900 ή περισσότερων λέξεων και εκφραστικό λεξιλόγιο 50 ως 250 ή περισσότερων λέξεων.
Ηλικία 3-4 ετών
1. Καταλαβαίνει διαφορές στις έννοιες(σταματάω-ξεκινάω, μέσα-πάνω, μικρό-μεγάλο) και Ακολουθεί πιο σύνθετες εντολές και χειρίζεται επιδέξια τους ενήλικες. Ρωτάει και απαντάει σε απλές ερωτήσεις(ποιος, τι, πού, γιατί)
2. Χρησιμοποιεί 4 με 5 λέξεις στις προτάσεις και έχει αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος.
3. Έχει ένα αντιληπτικό λεξιλόγιο 1200-2000 λέξεων και εκφραστικό λεξιλόγιο 800-1500 λέξεων. Ο λόγος είναι 80% καταληπτός. Κατάλληλη χρήση του “είμαι” και “είναι” στις προτάσεις. Βάζει 2 γεγονότα σε χρονολογική σειρά. Συμμετέχει σε συζητήσεις.
4. Συνεπής χρήση ομαλού πληθυντικού, κτητικών αντωνυμιών και ρημάτων αορίστου.
Ηλικία 4-5 ετών
1. Αναγνωρίζει 1 με 3 χρώματα και κατανοεί τις έννοιες αριθμών εως το 3.Μετράει μηχανικά εως το 10.
2. Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 2800 λέξεις και λεξιλόγιο έκφρασης 900 εως 2000 λέξεις. Σχηματίζει προτάσεις 4-8 λέξεων. Απαντάει σε σύνθετες ερωτήσεις.
3. Παράγει σύμφωνα με 90% ακρίβεια. Συνήθως είναι κατανοητός ο λόγος του από τους ξένους. Μπορεί να αναμεταδώσει μια μεγάλη ιστορία με ακρίβεια και μιλάει για τις εμπειρίες του στο σχολείο.
Τα παραπάνω αναπτυξιακά «σταθμά» είναι γενικευμένα για το μέσο πληθυσμό των παιδιών. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν από μόνα τους να αποτελέσουν κριτήριο αξιολόγησης, απλώς είναι προειδοποιητικά καμπανάκια!!Σε περίπτωση που το παιδί σας δεν έχει κατακτήσει κάποια από τα στάδια τότε θα πρέπει να επισκεφθείτε έναν λογοθεραπευτή.
Διαταραχές που αντιμετωπίζει ένας λογοθεραπευτής
- Παρακάτω παραθέτονται διαταραχές που μπορεί να διαγνώσει και να αντιμετωπίσει ένας λογοθεραπευτής:
- Φωνολογικές/ αρθρωτικές διαταραχές (αδυναμία εκφοράς ενός ή περισσότερου φθόγγου)
- Αρθρωτικές διαταραχές λόγω κάποιας ανατομικής δυσλειτουργίας (σχιστία)
- Διαταραχές στην ροή της ομιλίας (τραυλισμος)
- Καθυστέρηση λόγου (ακατάληπτος λόγος, λόγος δυσανάλογος της ηλικίας του παιδιού)
- Μαθησιακές δυσκολίες
- Δυσλεξία
- Εγκεφαλική παράλυση
- Υπερκινητικότητα και ελλειματική προσοχή
- Διαταραχές στην μάσηση και στην κατάποση.
- Διαταραχές στην κατανόηση και στην έκφραση (κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, εγκεφαλικά επεισόδια, αφασίες, νευρολογικής φύσεως διαταραχές)
- Αυτισμός
- Νοητική υστέρηση
- Σύνδρομα (όπως Down, Turner, Rett)
- Βαρηκοΐα, κοχλιακά εμφυτεύματα, αλαλία, δυσλαλία
- Διαταραχές φωνής (βραχνή φωνή συνήθως μετά από αφαίρεση κάποιου όγκου/ πολύποδα/ οζιδιου/ οιδήματος Reinke)
Η λογοθεραπεία έχει σαν στόχο την αποκατάσταση όλων των παραπάνω διαταραχών σε συνεργασία με άλλες ειδικότητες όπως την εργοθεραπεία την ειδική αγωγή, την ψυχολογική υποστήριξη.
***Οι πτυχιούχοι Λογοθεραπείας έχουν εξαιρετικά καλές πιθανότητες επαγγελματικής αποκατάστασης. Βέβαια, για να εισαχθεί ένας νέος σήμερα σε κάποιο από τα τρία τμήματα Λογοθεραπείας,( Τει Πατρας, Τει Ηπείρου και το νέο παράρτημα Τει Καλαμάτας) πρέπει να καταβάλει μια σοβαρή προσπάθεια, καθώς οι βάσεις είναι αρκετά υψηλές και ξεκινούν από τα 16.251 μόρια και φτάνουν μέχρι τα 17.425 ***
Γράφει η Ιωάννα Μάινου
Λογοθεραπεύτρια
Σκύδρα
e-mail: ioannamainou@gmail.com